Essentiële tips voor export naar Duitsland in 2024

Efficiënt goederentransport naar Duitsland is belangrijker dan ooit. Met wisselende export trends en groeiende marktvraag, moeten logistieke bedrijven zich aanpassen. De Nederlandse markt heeft een sterke export relatie met Duitsland, vooral op het gebied van transport en logistiek. Duitsland heeft de grootste economie van Europa en is tevens de belangrijkste handelspartner van Nederland.

Dit artikel biedt essentiële tips om voorop te blijven lopen in deze dynamische sector.

Dit artikel in 30 seconden

• Duitsland en Nederland zijn belangrijke handelspartners. Ze importeren allerlei producten vanuit Nederland. Met name chemische producten, minerale brandstoffen en smeermiddelen, maar ook werktuigbouwkundige producten en voertuigen.
• Duitsland kent veel rijverboden. Met name tijdens zon- en feestdagen. Het is belangrijk om goed onderzoek te doen als u tijdens speciale feestdagen rijdt. Op zondag geldt een algeheel rijverbod tussen 00:00 en 22:00. Dit geldt op het hele Duitse wegennet.
• Ook tijdens de zomervakantie geldt er een rijverbod. Dit vakantierijverbod geldt in juli en augustus. Tijdens deze maanden mag er niet gereden worden op zaterdag tussen 7:00 en 20:00. Er mag dus enkel tussen 20:00 en 00:00 gereden worden, omdat vanaf zondag het algehele rijverbod geldt.
• Duitsland heeft een eigen tolheffingssysteem. Dit noemen ze Maut. Het systeem is gebaseerd op de afgelegde afstand op tolwegen, en combineert kosten voor infrastructuur, luchtvervuiling en geluidsbelasting.
• In het Duitse Maut-systeem zijn er uiteenlopende tarieven en manieren om te betalen, geschikt voor zowel geregistreerde als niet-geregistreerde gebruikers.
• Gebruik de Route & Kosten module van TIMOCOM's Marktplaats-app voor een nauwkeurige routeplanning en kosteninschatting.
• Bereidt u zich goed voor, voordat u naar Duitsland rijdt. U heeft de volgende documenten nodig:
  • Persoonlijke documenten, zoals uw rijbewijs
  • Documenten voor het voertuig, zoals het APK bewijs.
  • Documenten voor de lading, zoals uw CMR of e-CMR.
• Duitsland en Nederland vallen beide onder de Europese Unie. Binnen de Europese Unie geldt vrij verkeer van goederen en diensten. In principe zijn er geen douanecontroles bij de grensovergangen.
• Waar u wel rekening mee moet houden zijn de nationale BTW-voorschriften, met name bij de export van accijnsgoederen zoals alcohol en tabak. Ook de transportsector verduurzaamd. Er moet rekening worden gehouden met het milieu. Gebruik slimme systemen om onnodige ritten te voorkomen.

Het belang van het exporteren naar Duitsland

Duitsland is onze belangrijkste handelspartner. De export naar Duitsland is daarom erg belangrijk voor ons kikkerlandje. De belangrijkste importproducten van Duitsland uit Nederland zijn:

1. Machines
2. Vervoersmiddelen
3. Chemische producten
4. Minerale brandstoffen

En Duitsland is niet alleen belangrijk voor ons, wij ook voor hen. Na China en de VS zijn wij ook hun belangrijkste handelspartner. Volgens Destatis, het Duitse bureau voor statistiek, exporteerde Nederland in 2021 goederen ter waarde van meer dan 123 miljard euro naar Duitsland. Een nauwe samenwerking met Duitse bureaus verzekerd Nederlandse bedrijven van een succesvolle export. Het is een gemakkelijke manier om in te spelen op de behoeften van een markt met meer dan 83 miljoen inwoners.

In de afgelopen jaren is de dienstensector (met zakelijke dienstverlening, logistiek en telecom) flink gegroeid. In 2021 werden Nederlandse goederen met een waarde van 133 miljard euro geëxporteerd naar Duitsland. In 2020 was dit 24,9% minder. De cijfers van 2022 zijn nog niet officieel, maar de verwachting is dat er weer een grote groei heeft plaatsgevonden. Bent u benieuwd hoe het gaat met de Transport vanuit Nederland naar andere landen? TIMOCOM heeft een Transportbarometer ontwikkeld die laat zien hoeveel vraag en aanbod er is naar bepaalde landen. De data komt uit onze eigen Marktplaats app. U ziet dankzij deze barometer gemakkelijk of het goed, of slecht gaat met de handel naar een land.

De Duitse Economie is een van de grootste in Europa

De huidige staat van de transportsector weerspiegelt een snel veranderende markt. De Duitse economie, een van de grootste in Europa, speelt een sleutelrol in de dynamiek van de transportsector.

Volgens TIMOCOM's transportbarometer zien we significante verschuivingen in vraag en aanbod. Deze inzichten zijn cruciaal voor het nemen van strategische logistieke beslissingen.

De Rol van Duitse Bedrijven in de Europese Unie

Dicht bij Nederland, biedt de grote Duitse markt veel kansen door de constante vraag naar grondstoffen en producten. Efficiënt transport naar Duitsland is de levensader van Nederlandse bedrijven die actief zijn op de Duitse markt. Het optimaliseren van transportprocessen is daarom van groot belang.

Volgens Destatis zorgen recente economische ontwikkelingen (eind 2022 en begin 2023) voor een economische krimp in Duitsland. Duitsers geven minder geld uit. Hierdoor staat ook het Duitse ondernemersklimaat onder druk. Toch is, en blijft, Duitsland een grote invloed op transport van en naar andere EU-landen. Duitse bedrijven onderhouden namelijk nauwe zakelijke betrekkingen met andere EU-landen.

Rijverboden in Duitsland (2023 en 2024)

Duitsland kent verscheidene rijverboden voor vrachtwagens en trekker-/opleggercombinaties met een toegestane maximum massa van meer dan 7,5 ton.

Er zijn verboden voor vrachtwagens met aanhangwagen, ongeacht het gewicht. Dit geldt ook voor lege ritten.

Zondagen en Feestdagen

De zojuist genoemde voertuigcategorieën kennen in Duitsland op zondagen een algeheel rijverbod van 00:00 tot 22:00. Dit geldt op het hele Duitse wegennet.

Feestdagen met rijverbod

Ook zijn er specifieke feestdagen met een rijverbod. Het maakt in dit geval niet uit op welke weekdag dit valt. (Bundesamt für Logistik und Mobilität, november 2023)

Deze speciale dagen zijn:

1. Nieuwjaarsdag (maandag 1 januari 2024)

2. Goede Vrijdag (vrijdag 29 maart 2024)

3. Tweede Paasdag (maandag 1 april 2024)

4. Dag van de Arbeid (woensdag 1 mei 2024)

5. Hemelvaartsdag (donderdag 9 mei 2024)

6. Tweede Pinksterdag (maandag 20 mei 2024)

7. Corpus Christi (donderdag 30 mei 2024)Let op, dit geldt alleen in de volgende Duitse deelstaten: Beieren, Hessen, Rijnland-Palts, Saarland, Noordrijn-Westfalen en Baden-Württemberg

8. Dag van de Duitse eenheid (3 oktober 2024)

9. "Reformationstag" (31 oktober 2024)Let op, dit geldt alleen in de volgende Duitse deelstaten: Bremen, Hamburg, Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, Niedersachsen, Sachsen, Sachsen-Anhalt, Thüringen en Sleeswijk-Holstein

10. Allerheiligen (01 november 2024)Let op, dit geldt alleen in de volgende Duitse deelstaten: Beieren, Noordrijn-Westfalen, Saarland, Rijnland-Palts en Baden-Württemberg

11. Eerste en Tweede kerstdag (25 en 26 december)

Welke feestdagen mag men wel rijden?

Tijdens de volgende feestdagen mag gewoon gereden worden:

1. Driekoningen (zaterdag 06 januari 2024)

2. Internationale Vrouwendag (08 maart 2024)

3. Maria Hemelvaart (donderdag 15 augustus 2024)

4. Buß- und Bettag (woensdag 20 november 2024)

Rijverboden tijdens de zomervakantie

Tijdens de zomermaanden geldt er ook een rijverbod. Dit heet het "Vakantierijverbod", of in het Duits: "Ferienreise Verordnung". Dit verbod houdt in dat er in de maanden juli en augustus op zaterdagen niet gereden mag worden tussen 7:00 en 20:00.

Er mag dus tussen 20:00 en 00:00 gereden worden, en niet later. Vanaf 00:00 is het namelijk zondag en op zondagen geldt een rijverbod.

Het vakantierijverbod is enkel van toepassing op bepaalde autosnelwegen en federale wegen. (Bundesministerium der Justiz, 2023)

Waar geldt dit vakantierijverbod?

De specifieke snelwegen die onder het vakantierijverbod vallen zijn:

• A1, A2, A3, A5, A6, A7, A8, A9/E51, A10, A45, A61, A81, A92, A93, A99, A215, A831, A980, A995.

De federale wegen die onder dit verbod vallen zijn:

• B31: van de aansluiting Stockach-Oost van de A98 tot de aansluiting Sigmarszell van de A96.
• B96/E251: van de Neubrandenburger Ring tot Berlijn.

Wat zijn de uitzonderingen op deze rijverboden?

Er zijn een aantal uitzonderingen op de rijverboden, (Deutsche Auslandsvertretungen im Vereinigten Königreich, 2023). De uitzonderingen zijn:

• Voor het transport van verse, bederfelijke zuivel.
• Voor het transport van vers vlees/vis en verse vlees- en visproducten.
• Bederfelijke groenten en fruit.
•  Voor de gecombineerde rail/wegvervoer.
• Voor het gecombineerd goederenvervoer/haven/weg.
• Voor het gebruik van bergings-, sleep- en pechvoertuigen.
• Het vervoer van levende bijen (deze uitzondering geldt slechts tijdens het vakantierijverbod)

Daarnaast gelden er uitzonderingen voor:

• Vervoer dat zowel het spoor als de weg gebruikt, van verzendlocatie tot het eerste oplaadpunt, en van het eerste lospunt naar de uiteindelijke bestemming.
• Transport dat de haven en de weg combineert, waarbij zowel het laden als het lossen plaatsvindt binnen een afstand van maximaal 150 kilometer van de haven (bij aankomst of vertrek).
• Noodzakelijk gebruik van voertuigen voor berging, slepen en bij pech onderweg.
• Lege voertuigen die gerelateerd zijn aan bovengenoemde transportactiviteiten.

Belangrijke Wijzigingen in het Duitse Tolheffingssysteem vanaf December 2023

Per 1 december 2023 ondergaat het Duitse tolheffingssysteem (Maut) belangrijke wijzigingen. Dit is cruciale informatie voor iedereen die goederentransport naar Duitsland plant.

• Het toltarief wordt voortaan bepaald door de CO₂-emissieklasse van het voertuig.
• Vanaf 1 januari 2024 geldt dit ook voor CNG en LNG voertuigen.
• Per 1 juli 2024 worden de nieuwe tarieven toegepast op voertuigen boven 3,5t.
• Voertuigen worden ingedeeld in CO₂-emissieklassen, waarbij categorie 5 het zuinigst is.
• Belangrijk: controleer in het klantportaal van Toll Collect de gewichtsklasse en CO₂-emissieklasse van uw voertuig.

Zorg ervoor dat u de classificatie van uw voertuig bijwerkt om onnodige kosten te voorkomen. Raadpleeg de FAQ van Toll Collect en hun Duitstalige instructievideo voor meer details.

Het tolheffingssysteem (Maut Systeem) in Duitsland

In Duitsland speelt het tolheffingssysteem (Maut) een belangrijke rol in transportkosten. Het begrijpen van de tariefstructuren en betalingsmethoden is erg belangrijk. Dit systeem hanteert een tariefstructuur die gebaseerd is op de afgelegde afstand op tolplichtige wegen, en combineert kosten voor infrastructuur, luchtvervuiling en geluidsbelasting.

Vanaf 1 december 2023 wordt er een CO2-toeslag bij de tol voor vrachtwagens geheven. Per 01 juli 2024 wordt de tolplicht grens van 7,5 naar > 3,5 ton verlaagd.

De tarieven worden beïnvloed door verschillende factoren:

• Gewichtsklasse en aantal assen: Voor voertuigen met een totaalgewicht boven 18 ton worden de tarieven mede bepaald door het aantal assen.
• Milieuklasse van het voertuig: Voertuigen worden ingedeeld in categorieën A tot en met F, gebaseerd op hun impact op de luchtvervuiling.

De toltarieven per kilometer verschillen per milieuklasse en gewicht van het voertuig. Bijvoorbeeld, voor Euro 6-voertuigen liggen de tarieven tussen de 9,8 cent/km voor lichtere voertuigen en 19,0 cent/km voor zwaardere voertuigen met meer assen. Voor oudere voertuigen, zoals Euro 2, kunnen de tarieven oplopen tot 34,9 cent/km voor de zwaarste categorieën.

Verantwoordelijkheid van de tolweg gebruiker:

• Bewijsplicht: De tolweggebruiker moet de juistheid van alle tolweg relevante gegevens kunnen aantonen. Dit omvat het correct specificeren van de milieuklasse en het gewicht van het voertuig.
• Boetes bij niet-naleving: Het niet-naleven van deze bewijsplicht kan leiden tot boetes.

Tariefstructuren en betalingsmethoden

Het Duitse tolheffingssysteem (Maut) biedt verschillende tariefstructuren en betalingsmethoden, zowel voor geregistreerde als niet-geregistreerde gebruikers. Dit onderscheid wordt door het Duitse tolheffingssysteem gemaakt en is als volgt:

Geregistreerde gebruiker:

• Een geregistreerde gebruiker is iemand die zich heeft aangemeld bij het tolheffingssysteem en een account heeft gecreëerd.
• Geregistreerde gebruikers kunnen betalen via tegoedrekening, automatische incasso, kredietkaarten of tankkaarten.
• Het voordeel van geregistreerd zijn is vaak dat er toegang is tot meer gestroomlijnde en mogelijk voordeligere betalingsopties, en dat het beheer van toltransacties overzichtelijker is.

Niet-geregistreerde Gebruiker:

• Niet-geregistreerde gebruikers zijn individuen of bedrijven die gebruikmaken van het tolheffingssysteem zonder zich vooraf te registreren of een account aan te maken.
• Deze gebruikers kunnen betalen met middelen zoals tankkaarten, kredietkaarten of specifieke prepaid kaarten zoals de Paysafecard.
• Hoewel niet-geregistreerde gebruikers minder betalingsopties hebben en mogelijk minder efficiëntie in het betalingsproces ervaren, biedt deze optie flexibiliteit voor incidentele of eenmalige gebruikers van het tolheffingssysteem.

Het onderscheid tussen deze twee typen gebruikers is voornamelijk gebaseerd op de mate van betrokkenheid en frequentie van gebruik van het tolheffingssysteem. Regelmatige gebruikers kunnen voordeel halen uit registratie, terwijl incidentele gebruikers kunnen kiezen voor de optie zonder registratie.

Tips voor kostenbesparing (TIMOCOM)

TIMOCOM helpt bij het plannen van een route. Denk aan de voertuigomstandigheden, vrachtwagen beperkingen of autoroutes. Op de TIMOCOM Marktplaats kunt u in slechts enkele stappen de perfecte route plannen en de kosten nauwkeurig laten berekenen.

Hoe werkt TIMOCOM's Marktplaats m.b.t. de Route & Kosten Module?

TIMOCOM’s Marktplaats-app heeft een specifieke module die “Route & Kosten" heet. Hier plant u een route in en krijgt u direct een overzicht van de kosten.

Stap 1: Routeplanning

1) Vul uw start- en loslocatie in.

2) Klik op ''Route-instellingen'' en selecteer uw gewenste vereisten. Wat hierbij vooral van belang is, is het type voertuig en de voertuighoogte!

3) Klik op “Bereken route” en geef de ideale route weer.

Tip: Selecteer wat u op uw kaart wilt weergeven onder 'Kaart en details' links bovenaan de kaart. Naast vrachtwagenbeperkingen en wegwerkzaamheden kunt u ook garages of rustplaatsen weergeven.

Stap 2: Routekosten

1) Nadat u de route heeft gepland, wordt de kilometer-informatie automatisch overgedragen.

2) Voeg individuele kilometervergoeding voor het voertuig toe, voer de berekende tolkosten in en eventuele andere extra kosten die u verwacht.

3) Laat de totale kosten per kilometer berekenen.

Wilt u de route of de transportkosten voor uw dossier uitprinten? Dan vindt u deze functie direct onder “Bereken route”. Kies uit de opties wat u wilt afdrukken.

Voorbereiding op Goederenvervoer naar Duitsland

Bij de voorbereiding op goederenvervoer naar Duitsland zijn verschillende documenten en vergunningen nodig.

1. Persoonlijke documenten
2. Voertuigdocumenten
3. Documenten voor de Lading
4. Transportvergunningen

Documenten voor de Chauffeur

Chauffeurs dienen een geldig paspoort of identiteitsbewijs, rijbewijs en werkverklaring mee te nemen. Voor bepaalde voertuigen is ook het bijhouden van een werkboek of urenregistratie noodzakelijk, vooral voor de in Duitsland afgelegde kilometers.

Documenten voor het Voertuig

Zorg voor een actueel kentekenbewijs voor zowel het trekkende als het getrokken voertuig, een bewijs van WA-verzekering (de groene kaart is geldig in Duitsland) en een geldige APK-keuring.

Documenten voor de Lading

Een correct ingevulde CMR-vrachtbrief is essentieel voor vrije goederen. Inmiddels kunt u ook gebruikmaken van de e-CMR, een elektronische versie van de traditionele papieren CMR-vrachtbrief. De e-CMR is sinds 17 september 2021 in Duitsland goedgekeurd door de Federale Raad.

Wilt u meer weten over de nieuwe e-CMR? Kijk dan bij TIMOCOM's artikel over de elektronische vrachtbrief.

Speciale douanedocumentatie kan nodig zijn voor transport naar of vanuit bepaalde gebieden, zoals Büsingen of Helgoland.

Transportvergunningen

Voor algemeen transport binnen de Europese Unie is een communautaire vergunning vereist (Eurovergunning), verkrijgbaar via de NIWO. Voor transport naar niet-EU-landen zijn specifieke CEMT-vergunningen (of derdelandenvergunningen) nodig.

Deze documenten en vergunningen zijn essentieel om te voldoen aan de regelgeving en zorgen voor een probleemloze transport ervaring naar Duitsland.

Douanevoorschriften en Exportregels bij export naar Duitsland

Bij het vervoeren van goederen van Nederland naar Duitsland moet rekening worden gehouden met verschillende douanevoorschriften en exportregels, (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2023).

• Douanecontroles: Binnen de Europese Unie geldt vrij verkeer van goederen en diensten. Dit houdt in dat er in principe geen douanecontroles zijn bij de grensovergangen.
• Btw en Accijnzen: Er zijn specifieke EU- en nationale btw-voorschriften, vooral bij de export van accijnsgoederen zoals alcohol en tabak.
• Facturatie Eisen: Er gelden bepaalde extra eisen voor facturen bij handel binnen de Europese Unie.
• Vergunningplichtige Goederen: Voor de export van strategische en dual-use goederen is vaak een vergunning nodig.
• Specifieke Producten: Er zijn aparte regels en certificeringen voor fytosanitaire (plantgezondheid) producten en geneesmiddelen. Er is speciale aandacht nodig voor de export van chemische producten, gezien hun belang in de handel met Duitsland.
• Invoerrechten: Binnen de EU geldt over het algemeen geen invoerheffing op goederen.
• Tijdelijke Invoer: Voor tijdelijke in- en uitvoer binnen de EU gelden de algemene marktregels. Dit geldt dus ook voor de Duitse markt.
• Het begrijpen van de Duitse cultuur kan helpen bij het navigeren door de complexe exportregels.

Duitse Douanevoorschriften

De Duitse douane heeft andere regels dan de Nederlandse. Duitsland en Nederland zijn beide Europese landen en delen daardoor veel van de wet- en regelgeving. Toch zijn een aantal uitzonderingen bij invoer:

1. Duitsland heeft een eigen Product Veiligheidswet (Produktsicherheit Gesetz, ProdSG).
2. Duitsland eist zwaardere kwaliteit bewijzen voor installatietechniek en ICT. Ze gebruiken hier de DIN-norm voor (Deutsches Institut für Normung). In Nederland is de NEN-norm (Nederlandse Norm) voldoende.
3. Levert u geneesmiddelen aan Duitsland? Controleer of u een exportcertificaat van Farmatec nodig heeft.
4. Duitsland heeft een andere verpakkingswetgeving. Als u verpakte producten op de Duitse markt brengt, moet u de verpakking weer mee terugnemen. De betreffende wet heet de "VerpackGezets", ofwel de "VerpackG".
5. Ook voor elektrische of elektronische apparaten is een aparte wet. De "Elektrogesetz". De producten moeten worden aangemeld bij het "Stiftung Elektro-geräte Register (ear)".

Duurzaam en Efficiënt Transport

In de transportwereld is het nu heel belangrijk om rekening te houden met het milieu. Dit betekent dat transportbedrijven proberen minder vervuilend te zijn, wat ook helpt om efficiënter te werken. Het gebruik van brandstoffen zoals elektriciteit en waterstof helpt de vervuiling door vrachtwagens te verminderen en maakt ze zuiniger. Dit is goed voor het milieu.

Slimme systemen helpen transportbedrijven de beste routes te kiezen, waardoor ze minder onnodige ritten maken en meer lading kunnen vervoeren. De overheid stimuleert ook milieuvriendelijk transport door regels en steun. Denk hierbij aan het verminderen van de milieu-impact, maar ook op het verhogen van de efficiëntie binnen de transportsector. Deze veranderingen hebben directe gevolgen voor de Duitse klant. Technologie speelt een grote rol in transport. Automatisering en slimme systemen maken het vervoer van goederen makkelijker en efficiënter.

Zo'n systeem is TIMOCOM's Marktplaats, dat helpt transport veiliger, sneller en eenvoudiger te maken. Dit systeem werkt goed samen met de huidige manieren van werken in transportbedrijven en maakt veel dingen automatisch, wat het werk makkelijker maakt. Met een duurzame aanpak kunnen Nederlandse bedrijven een positieve bijdrage leveren aan de Duitse markt. Deze ontwikkelingen weerspiegelen de voortdurende inspanningen van de Nederlandse markt om milieuvriendelijker te worden.

Kortom: Export naar Duitsland en de Duitse Markt

Werkt u in het transport? Zorg er voor dat u de transportregels goed kent. Gebruik slimme technologie en plan uw route goed van tevoren. Door de rijverboden, tolregels en andere wetten goed te begrijpen, voorkomt u problemen. Het succesvol exporteren van producten (met name chemische producten) naar Duitsland vereist een grondige voorbereiding. Het is belangrijk om de wet- en regelgeving goed te kennen. De Duitse markt kent andere regels, maar Nederland en Duitsland zijn beide Europese landen, dus hebben ze veel overeenkomsten.

Gebruik handige systemen, zoals TIMOCOM's Marktplaats, om alles vlotter en makkelijker te maken. Dit helpt u niet alleen snel te werken, maar is ook beter voor het milieu. Nederland en Duitsland hebben een sterke band. Ze zijn namelijk elkaars belangrijkste handelspartner. Het is dus belangrijk dat we goed opletten bij transport naar Duitsland.

Kort gezegd, als u wilt exporteren naar Duitsland, is het belangrijk om op de hoogte te blijven van de nieuwste regels en technologie.

Wat zijn de exacte data van rijverboden in Duitsland voor 2023 en 2024?

Er zijn meerdere soorten rijverboden:

• Rijverbod op zondagen van 00:00 tot 22:00.
• Rijverbod tijdens specifieke Feestdagen.
• Vakantierijverbod op zaterdag tussen 7:00 en 20:00.

Hoe bereken ik de tolkosten voor mijn route door Duitsland?

Op de Marktplaats van TIMOCOM berekent u eenvoudig uw route door Duitsland, met de daarbij horende tolkosten.

Welke documenten zijn vereist voor goederentransport naar Duitsland?

Er zijn documenten nodig voor de chauffeur, voor het voertuig en voor de lading. Denk hierbij aan een paspoort, de groene kaart en een (elektronische) vrachtbrief.

Hoe kan ik mijn transportroutes optimaliseren om aan de Mautvoorschriften te voldoen?

De gemakkelijkste manier om uw transportroutes te optimaliseren is gebruikmaken van de TIMOCOM Marktplaats. Deze Marktplaats helpt u de perfecte route te plannen en de kosten nauwkeurig te berekenen. Zo weet u precies welke tolwegen u zult tegenkomen tijdens uw rit door Duitsland.

Zijn er subsidies of ondersteuningen beschikbaar voor duurzaam transport naar Duitsland?

Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO, 2023) zijn er geen steunprogramma’s of subsidies beschikbaar voor duurzaam transport naar Duitsland.